Pasaport kontrolünde tarihi değişiklik: Avrupa sınırlarda 'ESS'e geçiyor!

Avrupa Birliği (AB), sınır güvenliğini güçlendirmek ve geçişleri hızlandırmak amacıyla hazırladığı Elektronik Giriş-Çıkış Sistemi (EES)’ni 12 Ekim 2025 itibarıyla yürürlüğe koyuyor.

Yeni sistemle birlikte Şengen Bölgesi’ne seyahat eden üçüncü ülke vatandaşlarının pasaportlarına artık damga vurulmayacak. Bunun yerine, pasaport bilgileri, giriş-çıkış tarihleri, yüz görüntüsü ve parmak izleri dijital ortamda kaydedilecek.

AB Komisyonu’ndan yapılan açıklamaya göre sistem, 6 aylık kademeli geçiş süreci sonunda tüm sınır noktalarında aktif hale gelecek. Bu dönemde ülkeler, sistemi hangi sınır kapılarında ve ne zaman devreye alacaklarına kendileri karar verecek.

Uygulamanın tam anlamıyla 10 Nisan 2026 itibarıyla tüm Avrupa genelinde zorunlu hale gelmesi bekleniyor.

EES, hem sınır güvenliği hem de vize süresini aşan yolcuların takibi açısından büyük kolaylık sağlayacak.

EES nasıl işleyecek?
EES, AB vatandaşı olmayan kişilerin Şengen bölgesine giriş ve çıkışlarını elektronik ortamda kaydedecek.

Sistem, 25 AB üyesi ülke ile İzlanda, Norveç, İsviçre ve Lihtenştayn gibi AB dışı dört ülke dahil olmak üzere tüm Şengen bölgesinde uygulanacak.

Uygulama, kısa süreli vizeyle seyahat edenler ile ABD, Kanada, Avustralya ve Birleşik Krallık vatandaşları gibi vizeden muaf kişileri de kapsayacak. Ancak İrlanda, Güney Kıbrıs, AB’de ikamet izni sahipleri ve özel statüdeki kişiler sistemin dışında kalacak.

Sınır geçişlerinde ilk giriş ve çıkışta biyometrik kayıt alınacak, sonraki geçişlerde hızlı dijital doğrulama yeterli olacak.

12 yaş altı çocuklardan parmak izi alınmayacak.

Yeni dijital izin sistemi de yolda: ETIAS
EES’in ardından AB, 2026 yılında Avrupa Seyahat Bilgi ve Yetkilendirme Sistemi (ETIAS) adlı yeni bir dijital seyahat izni programını devreye alacak.

Bu sistemle, AB’ye kısa süreli ziyaret yapacak vizesiz ülke vatandaşları, seyahatten önce çevrimiçi onay alarak Avrupa’ya giriş izni sağlayacak.

Sığınmacıların verileri hâlihazırda Eurodac adlı ayrı bir veri tabanında tutulduğundan, sistemin ilk aşamada bu grubu doğrudan etkilemesi beklenmiyor. Ancak uzmanlar, EES ve ETIAS sistemlerinin ilerleyen dönemde sığınmacı girişlerini dolaylı olarak zorlaştırabileceğini belirtiyor

Pasaport damgası kalkıyor, süreç dijitalleşiyor
İktisadi Kalkınma Vakfı (İKV) Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, yeni sistemin hem güvenlik hem de hız açısından önemli bir adım olduğunu söyledi:

“EES ile sınır kontrollerinin hızlanması, vize süresini aşan kişilerin tespiti, kimlik sahteciliğinin engellenmesi ve terörle mücadelede güvenliğin artırılması hedefleniyor.”

Zeytinoğlu, EES’nin başlangıçta 29 ülke tarafından uygulanacağını ve kısa süreli vizeliler ile vizesiz seyahat eden tüm üçüncü ülke vatandaşlarının sisteme dahil olacağını belirtti.

“Vizesiz seyahat edenlerin parmak izi alınacak”
Zeytinoğlu, sistemin işleyişine ilişkin şu bilgileri paylaştı:

“Eğer kısa süreli Şengen vizesiyle giriş yapıyorsanız sadece yüz imajınız sisteme kaydedilecek. Ancak vizesiz seyahat ediyorsanız, yani vize serbestisi bulunan bir ülkenin vatandaşıysanız, dört parmak iziniz ve yüz imgeniz saklanacak. 12 yaş altı çocuklardan ise parmak izi alınmayacak.”

“Son kararı yine pasaport görevlisi verecek”
EES’nin otomatik geçiş sistemiyle entegre edileceğini belirten Zeytinoğlu, bazı sınır noktalarında self-servis kiosklarda biyometrik pasaportlarla giriş kaydı yapılabileceğini ifade etti. Ancak nihai kararın yine insan kontrolünde olacağını vurguladı:

“Self servis sisteminden sonra bilgileriniz pasaport görevlisi tarafından onaylanacak. Yani kuyruklar hemen ortadan kalkmayacak ama süreç giderek otomatik hale gelecek.”

Zeytinoğlu, Türkiye’nin vize serbestliği sürecine de değinerek, kalan kriterlerin tamamlanması halinde bu konunun yeniden gündeme gelebileceğini söyledi.