Dev projenin Avrupa bağlantısı açıldı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Edirne'nin İpsala ilçesinde MS4 Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP) İstasyonu'ndaki TANAP Avrupa Bağlantısı Açılış Töreni'nde konuştu.

Her aşaması sabırla, dirayetle Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan'ın ortak gayretiyle 7,5 senelik uzun ve meşakkatli bir sürecin başarıyla taçlandırıldığını ifade eden Erdoğan, "Her şeyden önce TANAP, Azerbaycan, Gürcistan, Türkiye güzergahından Avrupa'ya TAP (Trans Adriyatik Doğalgaz Boru Hattı) hattına bağlanıyor, devamıyla da Bulgaristan, Yunanistan, Makedonya, Arnavutluk, Sırbistan, Bosna Hersek güzergahındaki ülkeler de buradan istifade ediyor. Bütün bu adımları atarken, bunun bir bölgesel proje olduğunu, bir barış projesi olduğunu da özellikle vurgulamam lazım'' dedi.

''BU PROJE ÜLKELERİMİZ ARASINDAKİ KÖKLÜ DOSTLUĞUN SEMBOLÜDÜR''

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Gürcistan üzerinden Anadolu'ya giriş yapılırken Gürcistan'ın gayretlerinin inkar edilemeyeceğine işaret ederek, şunları söyledi:

"Bu, bir dayanışma ve bu dayanışmanın adı da barış. Bu proje her şeyden önce ülkelerimiz arasındaki köklü dostluğun sembolüdür. TANAP bu aşamaya Türkiye ve Azerbaycan'ın karşılıklı güvene dayalı ilişkileri sayesinde gelebilmiştir. Projenin başarısında ayrıca üretici, transit ve tüketici ülkeler ile projede pay sahibi olan şirketler arasındaki uyum da kilit rol oynamıştır."

TANAP'la ilgili ilk adımın Haziran 2012'de hükümetler arası ve ev sahibi hükümet anlaşmalarının İstanbul'da imzalanmasıyla atıldığını hatırlatan Erdoğan, şu bilgileri verdi:

"Şahdeniz 2 nihai yatırım kararı anlaşmasını ise 2013'ün Aralık ayında Bakü'de düzenlenen bir törenle neticelendirdik. Ardından 17 Mart 2015 tarihinde Kars'ta Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan Cumhurbaşkanları olarak TANAP'ın temel atma töreni gerçekleştirildi. Bu tarihten 3 yıl sonra ise 12 Haziran 2018'de dost ve kardeş ülkelerin de katılımıyla Eskişehir'de TANAP'ın açılış törenini yaptık. Haziran 2012'den bu yana geçen sürede TANAP projesinin hayata geçmesi için gerçekten büyük çaba sarf ettik. İçeride ve dışarıda özellikle atlattığımız onca badireye, bölgesel gerilime hatta sıcak çatışmalara varan istikrarsızlıklara rağmen TANAP'ı planlandığı şekilde ilerlettik."

Erdoğan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in şahsi ilgisi, gerek Gürcistan makamlarının işbirlikleri gerekse projeye emek verenlerin gayretleriyle bugünkü aşamaya ulaşıldığını vurgulayarak, "Hep beraber verilen emeklerin boşa gitmediğini görüyoruz. 'Enerjinin İpek Yolu' olarak görülen bu muhteşem projenin belirlenen takvime, hedeflerimize ve taahhütlerimize uygun şekilde ülkelerimizle ilgili kısmını bugün itibarıyla tamamlamış oluyoruz. Bu projeyle sahip olduğumuz zenginlikleri kendi vatandaşlarımızın, onlarla birlikte tüm bölge halklarının, tüm insanlığın hizmetine sunma irademizi teyit ettik. Biz TANAP'la ülkemizin enerji ihtiyacını garanti altına almanın yanı sıra Avrupa'nın enerji arz güvenliğine de katkı yapmayı hedefledik" diye konuştu.

''BUNDAN SONRA ASIL SORUMLULUK SINIRIN ÖTE TARAFINDAKİ KOMŞULARIMIZA DÜŞÜYOR"

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TANAP'ın, Azerbaycan'dan Avrupa'ya uzanan 3 bin 500 kilometrelik enerji koridorunun en önemli parçası olduğunu belirterek, şöyle devam etti:

"Bugün itibarıyla Azerbaycan'dan doğalgaz ülkemiz üzerinden 20 il, 67 ilçe ve 600 köyden geçerek artık Avrupa'nın kapısına, yani buraya ulaştı. TANAP'la 16 milyar metreküplük Azerbaycan doğalgazının Türkiye ve Avrupa'nın istifadesine sunulması hayalden çıkıp gerçeğe dönüşmüştür. 16 milyar metreküplük bu gaz miktarının 6 milyarını biz, 10 milyarını ise Avrupa ülkeleri kullanacak. Nitekim 18 Kasım 2019 itibarıyla TANAP üzerinden Türkiye'ye taşınan gaz miktarı 3,23 milyar metreküpe ulaştı. İlerleyen yıllarda TANAP'ın taşıma kapasitesini önce 24 milyar metreküp ardından 31 milyar metreküpe çıkarmayı planlıyoruz. Bundan sonra asıl sorumluluk sınırın öte tarafındaki komşularımıza düşüyor. Avrupa'ya gaz sevkinin başlaması için TAP'ın bir an önce tamamlanması gerekiyor. İnşallah TAP'ın da 2020 yılı içinde tamamlanmasını bekliyoruz."

Erdoğan'ın açıklamalarından satır başları şöyle:

"Ülkelerimiz ve bölgemiz adına gerçekten tarihi bir ana tanıklık ediyoruz. TANAP Azerbaycan Gürcistan Türkiye güzergahından Avrupa'ya bağlanıyor. Bunun, bölgesel bir proje, barış projesi olduğunu da özellikle vurgulamam lazım. Bu proje, her şeyden önce ülkelerimiz arasındaki köklü dostluğun sembolüdür.

Haziran 2012'den bu yana geçen sürede TANAP projesinin hayata geçmesi için gerçekten büyük çaba sarf ettik. İçeriden ve dışarıdan özellikle atlattığımız onca badireye, bölgesel gerilime, hatta sıcak çatışmalara varan istikrarsızlıklara rağmen TANAP'ı planlandığı şekilde ilerlettik. Bir damla petrolü insan kanından, insan hayatından daha değerli gören zihniyet, dünyaya barış ve huzur getirememiştir. TANAP'la 16 milyar metreküplük Azerbaycan doğalgazının Türkiye ve Avrupa'nın istifadesine sunulması hayalden çıkıp gerçeğe dönüşmüştür. Bize bir adım atana biz koşarak gittik. Bugün de yarın da aynı hüsnüniyetle devam edeceğiz. Ne haklarımızdan vazgeçeceğiz, ne Kıbrıs Türkü'nün hakkını yedireceğiz, ne de hakkımız olmayanı isteyeceğiz.

(Doğu Akdeniz'de) Bağırmalarıyla, çağırmalarıyla biz bu gemilerimizi oradan çekmeyiz. Ülkemiz ne kendi hukukunun ne de Kıbrıs Türkü'nün çıkarlarının çiğnenmesine izin verir. Doğu Akdeniz'de bulunan hidrokarbon kaynaklarının paylaşımı konusunda birileri hakça paylaşım yerine gerilimi körüklemeye çalışıyor. Adaletli paylaşım imkanı varken tehdit diline ve şantaj politikalarına başvuruluyor. Oysa hiçbir ülke uluslararası hukuktan üstün değildir. (Libya ile Akdeniz'de mutabakat) Anlaşma yapıldı, diğer ayakları da uygulamaya girecek. Libya'yı tehdit etmeye başladılar, anlaşma uygulanacak. Bu anlaşmanın diğer ayakları da aynen uygulamaya girecek ve bizim sondajlarımızdan çatışma ve kan değil, barış ve refah fışkıracaktır."

ALİYEV: BUGÜN TARİHİ BİR GÜN

Törene katılan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ise yaptığı konuşmada Türkiye'de bulunmaktan memnuniyetini dile getirdi.

TANAP'ın temelini 4 yıl önce attıklarını ancak projeyle ilgili çalışmaların 2012'de (Türkiye Cumhuriyeti Hükumeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Hükumeti arasında Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Sistemine İlişkin Hükumetlerarası Anlaşma'yla) başladığını anlatan Aliyev, İstanbul'da yapılan anlaşmayla TANAP'ın yeşil ışığının yandığını belirtti.

TANAP'a kadar Azerbaycan gazını Türkiye ve Avrupa'ya nakledilmesi etrafında çok büyük tartışmaların ve müzakerelerin yapıldığını aktaran Aliyev, bu müzakerelerin sonuçsuz kalmasının ardından Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bu dev projenin hayata geçirilmesine karar verdiklerini vurguladı.

Aliyev, Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattının temelini çağdaş Azerbaycan devletinin lideri Haydar Aliyev'in kendi elleriyle attığını hatırlattı.

Etkinliği "tarihi" olarak nitelendiren Aliyev, "Bugün tarihi bir gündür. Umarım TANAP'ın ömrü uzun olacak, Türkiye-Azerbaycan ve diğer komşu halklara faydası olacak. Bugüne kadar Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattıyla Türkiye ve dünya pazarlarına 450 milyon tondan çok Azerbaycan ve başka devletlerin petrolü nakledilmiştir. Bunun 400 milyondan fazlasını Azerbaycan, 27 milyon ton Türkmenistan, 12 milyon ton Kazakistan, 7 milyon ton Rusya petrolü teşkil ediyor" dedi.

TANAP'ın Güney Gaz Koridoru Projesi'nin parçası olduğuna, bu projelerin hayata geçirilmesinin Türkiye ve Azerbaycan'ın siyasi iradesinin neticesi olduğuna işaret eden Aliyev, "Bugün güney gaz koridoru özünde 7 ülkenin birleştiği uluslararası bir işbirliği projesidir" değerlendirmesinde bulundu.

Aliyev, söz konusu projenin, ülkeler arasında köprüler oluşturacağını ifade etti. Projenin, daha büyük anlaşmalara yol açacağını belirten Aliyev, 3'ü AB üyesi olan 7 ülkenin bundan sonra uzun yıllar birlikte çalışacağını ve bunun faydasını göreceklerini dile getirdi. Aliyev, "Bu proje işbirliği getirir, istikrar getirir, uzun müddetli anlaşma getirir. Bu projelere sadece enerji projeleri gibi bakmak doğru olmaz. Şunu bildirmeliyim ki bizim enerji projelerimiz diğer projelere yol açtı" ifadesini kullandı.

Türkiye-Azerbaycan dostluğu ve kardeşliğinin günden güne daha da geliştiğine vurgu yapan Aliyev, bugün dünya genelinde Türkiye ve Azerbaycan kadar birbirine yakın başka ülkeler tanımadığını kaydetti.

Türkiye ve Azerbaycan arasındaki ticaretin bu yılın 9'uncu ayı itibarıyla 3,4 milyar dolara ulaştığını belirten Aliyev, karşılıklı yatırımların karşılıklı güveni ve kardeşliği gösterdiğini söyledi.

Her iki ülkenin birbirlerinin ekonomisine destek verdiğini kaydeden Aliyev, Türkiye'nin bugüne kadar Azerbaycan iktisadına 12 milyardan fazla yatırımda bulunduğunu, Azerbaycan'ın ise Türkiye'ye 17.5 milyar dolarlık yatırımda bulunduğunu dile getirdi.

Türkiye'nin yabancı yatırımcılar için açık bir ülke olduğunu da vurgulayan Aliyev, sözlerini şöyle sürdürdü:

"(Türkiye) Aziz kardeşim Başkan Erdoğan'ın liderliği sayesinde hem iktisadi hem siyasi sahada büyük başarılara imza attı. Biz eski dönemleri hatırlıyoruz. O vakitler Türkiye IMF'nin borcundan, başka maliye kurumlarını borcundan yaka kurtaramıyordu. İktisadi bağımlılık ister istemez siyasi bağımlılığa yol açar. Başkan Erdoğan tarafından uygulanan iktisadi siyaset neticesinde Türkiye bu bağımlılıktan yakasını kurtarabildi ve bugün Türkiye çok güçlü bir ekonomiyle dünya çağında güç merkezidir. Sadece bulunduğu bölgede değil dünyada Türkiye’nin sözünün gücü artıyor ve imkanı genişliyor. Herkes bilmelidir ve unutmamalıdır kime borçludur bu kardeş ülke? Tarihte liderlerin rolü hakkında çok sayıda kitap yazıldı, ilmi eserler yaratıldı. Muhtelif fikir ve görüşler olabilir ancak tarih gösteriyor ki liderin rolü birçok durumda halledici olur. Bu yadsınamaz."

"TÜRKİYE'NİN GÜCÜ BİZİM GÜCÜMÜZDÜR"

Türkiye ve liderinin, gelişmeyi ve istikrarı sağladığını, buna kendilerinin de sevindiğini ifade eden Aliyev, "Çünkü Türkiye'nin gücü bizim gücümüzdür. Türkiye’nin gururu bizim gururumuzdur. Biz birlikte bundan sonra da iki kardeş ülke olarak kol kola ileriye gideceğiz. Bizim önümüzdeki bütün ufuklar açıktır. Hayata geçirdiğimiz bu dev projeler bizim gücümüzü gösteriyor ve artmasını sağlıyor. İktisadi güç de sonuçta siyasi güce çevrilir" diye konuştu.

TANAP ve güney gaz koridorunun aynı zamanda enerji güvenliği projesi olduğunu aktaran Aliyev, bugün dünya çapında enerji güvenliği konusunda dünyanın ilgi ve dikkatini çektiğini kaydetti.

Üretici ülke Azerbaycan, enerjinin geçtiği ülkeler ve tüketici ülkelerin başarılı bir birliktelik sergilediğine dikkati çeken Aliyev, çıkarlarının bir olduğunu, faydalarının da adaletli bir şekilde bölüşülerek bölgedeki ekonomiye ve istikrara olumlu katkı sağladığını ifade etti.

Aliyev, bundan sonra hayata geçirecekleri projelerin TANAP, Bakü-Tiflis-Ceyhan, Bakü-Tiflis-Erzurum, Bakü-Tiflis-Kars gibi uğurlu olacağını dile getirerek, "Türkiye ve Azerbaycan geleceğe güvenle ilerleyecek. Yaşasın Türkiye-Azerbaycan dostluğu ve kardeşliği" dedi.

TANAP 20 İLDEN GEÇİYOR

TANAP'ta ilk adım, Türkiye-Azerbaycan arasında 24 Aralık 2011'de imzalanan mutabakat zaptıyla atıldı. Bu kapsamda Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) tarafından TANAP Doğalgaz İletim A.Ş. kuruldu. Şirket, TANAP'ın tasarımı, inşaatı ve işletilmesini tamamlamak üzere proje sahibi olarak yetkilendirildi.

Projenin hukuki altyapısı 26 Haziran 2012'de İstanbul'da Türkiye ve Azerbaycan arasında imzalanan hükümetler arası anlaşma ve "Ev Sahibi Hükümet Anlaşması" ile oluşturuldu. Ev Sahibi Hükümet Anlaşması, 10 Eylül 2014'te TBMM tarafından onaylandı.

Hattın açılışı 12 Haziran 2018'de Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev'in katıldığı törenle Eskişehir'de gerçekleştirildi. Türkiye'ye TANAP'tan ekim sonu itibarıyla 3 milyar 180 milyon metreküp gaz geldi.

Toplam kapasitesi 16 milyar metreküp olan boru hattından Türkiye'ye gelen gaz miktarının yakın zamanda 6 milyar metreküpe çıkarılması hedefleniyor. Kalan 10 milyar metreküp doğalgaz ise TAP ile Avrupa'ya gönderilecek.

TANAP'ın Türkiye-Gürcistan sınırında Ardahan'ın Posof ilçesi Türkgözü köyünde başlayan yolculuğu, Kars, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Gümüşhane, Giresun, Sivas, Yozgat, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Eskişehir, Bilecik, Kütahya, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Tekirdağ ve Edirne olmak üzere 20 il ve 67 ilçeden geçerek Türkiye-Yunanistan sınırında sona eriyor.

TANAP'ta, SOCAR ve Güney Gaz Koridoru A.Ş.'nin yüzde 51, Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.'nin yüzde 30, BP'nin yüzde 12 ve SOCAR Türkiye Enerji A.Ş.'nin de yüzde 7 hissesi bulunuyor.